De wachtlijsten in de ggz zijn lang. Mensen blijven daarom soms maanden of langer na aanmelding rondlopen met hun psychische klachten. Toch kun je gedurende die wachttijd al veel doen, vinden Saskia Schurman en Liane Wolfert van de WachtVerzachter. “Op de bank zitten en wachten, dat gaat je niet helpen.”
Zes maanden, een jaar, anderhalf jaar, de wachttijden voor mensen met psychische klachten in de ggz zijn schrikbarend lang. En ondertussen zit degene die zich voor hulp heeft aangemeld thuis te wachten tot het verlossende telefoontje gaat. “Dat verergert alleen maar de problemen,” weet Saskia Schurman, samen met Liane Wolfert oprichter van de WachtVerzachter, een initiatief voor mensen die wachten op ggz-hulpverlening. “Dat is ook mijn eigen ervaring. Ik ben ervaringsdeskundige en heb zelf een jaar op de bank zitten wachten tot iemand naar me toe kwam. Dat heeft me niet geholpen. Je zakt steeds verder weg, hebt geen sociaal leven meer, durft uiteindelijk de telefoon niet meer op te nemen.”
Eind 2020 besloot ze daarom samen met Wolfert de WachtVerzachter in het leven te roepen. “Dat is bedoeld voor mensen die op een ggz-wachtlijst staan. Met onze activiteiten willen we hen helpen om alvast te werken aan herstel tijdens het wachten.” Wolfert vult aan: “Het project is gebaseerd op van mens-tot-mens contact, we zijn geen behandelaar of therapeut.” Schurman: “We vragen ook niet naar labels of psychiatrische diagnoses, het gaat ons om de gehele persoon. Je bent als mens veel meer dan een stoornis of diagnose.”
Bondgenotencontact
Een groepswandeling in het bos, creatieve en themabijeenkomsten, een museumbezoek, naar de film of een picknick in het park, het aanbod van de WachtVerzachter is divers. Wolfert: “De ene persoon heeft behoefte aan een gesprek, de ander wil in stilte een boswandeling maken. Met ons aanbod sluiten we daarop aan. Daarnaast bieden we hiermee houvast en structuur. Deelnemers kunnen elkaar wekelijks ontmoeten, leren elkaar kennen, wisselen verhalen en ervaringen uit. Er ontstaat als het ware een bondgenotencontact.”
Een vaste coach begeleidt alle groepsactiviteiten. Wolfert: “We kiezen voor een vast gezicht, een vast aanspreekpunt waarop deelnemers kunnen terugvallen en bij wie ze zich vertrouwd voelen. Onze coaches zijn vrijwilligers, sommigen zelf ervaringsdeskundige, die zich hier graag voor inzetten.” “Onze activiteiten gaan altijd door, weer of geen weer,” benadrukt Schurman. “We zijn er altijd, elke week, of er nu twee of twaalf deelnemers zijn.”
Dat is niet bij alle herstelinitiatieven zo, weet ze uit ervaring. “Als er twee deelnemers komen opdagen voor een activiteit, is de boodschap vaak: er zijn te weinig deelnemers, het gaat niet door. Onze insteek is: we laten het doorgaan. Want ook die twee deelnemers kunnen van elkaar leren, kunnen een waardevolle ervaring opdoen. En zijn bovendien de ambassadeurs voor andere deelnemers een volgende keer.”
Ervaringsdeskundigen
Deelnemers die dat willen, worden gekoppeld aan een ervaringsdeskundige met wie ze één-op-één contact hebben. Schurman: “We kiezen bewust voor ervaringsdeskundigen omdat het fijn is als je kunt praten met iemand die begrijpt waar je het over hebt. En die je bovendien vanuit zijn of haar eigen ervaring verder kan helpen met jouw herstel. Want de ervaringsdeskundige heeft al eerder een weg doorlopen in de ggz.”
De WachtVerzachter bestaat ruim een jaar. Verwijzingen verlopen veelal via de huisarts, de poh-ggz, ggz-zorgprofessionals of mond-op-mond reclame. En ook gemeenten weten de WachtVerzachter te vinden. Wolfert: “De gemeente Dronten ging als eerste met ons in zee, en sinds begin 2022 zijn we ook in Utrecht actief. We werken daar samen met lokale organisaties. Die samenwerking vinden we belangrijk, omdat je gebruik kunt maken van elkaars netwerk en expertise.”
Wolfert verwacht dat komend jaar meer gemeenten gebruik zullen maken van de diensten van de WachtVerzachter. “Gemeenten voelen zich verantwoordelijk voor het welzijn van hun bewoners. Ze willen al iets kunnen doen voordat mensen de hulp krijgen die ze nodig hebben. Ze zijn bereid ons daarvoor subsidies te verlenen.”
Gezien en gehoord voelen
Ondertussen zijn deelnemers tevreden over de activiteiten en begeleiding van de WachtVerzachter, blijkt uit een evaluatie eind 2021. Schurman: “Het belangrijkste is dat ze zich serieus genomen voelen. Ze voelen zich niet in een hokje met een label geduwd, en ze ontlenen veel aan elkaars ervaringen. Ze helpen elkaar een stukje verder.”
Wolfert vult aan: “Deelnemers voelen zich gezien en gehoord. Dat klinkt vanzelfsprekend, maar dat is het niet. Wij bellen mensen 24 uur na aanmelding voor een kennismakingsgesprek. Negen van de tien deelnemers reageren dan verrast, dat zijn ze helemaal niet gewend. In de ggz moeten ze vaak lang wachten op het eerste telefoontje, en gemaakte belafspraken worden soms niet nagekomen.”
Schurman: “Het gaat over gelijkwaardigheid. De wensen en behoeften van deelnemers staan bij ons voorop.” Wolfert: “Deelnemers waarderen dat. We hopen dan ook dat nog veel meer mensen er gebruik van kunnen maken. Het is daarom zeker onze bedoeling om de WachtVerzachter landelijk verder uit te rollen. Dat is onze agenda voor het komende jaar.”
Annabel, deelnemer aan de WachtVerzachter:
“Ik sta op een wachtlijst voor psychische hulp. Het is daarom fijn dat ik bij de WachtVerzachter terecht kan. Ik heb via de WachtVerzachter iemand ontmoet aan wie ik mijn verhaal kwijt kan en die begrijpt hoe ik me voel. We vinden het allebei fijn om te wandelen. Ik houd niet zo van grote groepen, dus we spreken één keer per week met z’n tweeën af en maken een ommetje. Daarnaast hebben we regelmatig contact met elkaar via Whatsapp. Binnenkort gaan we met andere jongeren van de WachtVerzachter uit eten. Spannend, maar ik ga het toch doen.”
Wachtverzachter
Auteur: Michel van Dijk